Ustawa o rachunkowości [Dz.U.2023.120 t.j.] nakłada na osoby prowadzące księgi rachunkowe, sporządzające sprawozdania finansowe i badające te sprawozdania szereg obowiązków. Za ich naruszenie grożą sankcje karne, które mogą obejmować zarówno grzywny, jak i karę pozbawienia wolności.
Cel i zakres odpowiedzialności karnej
Celem wprowadzenia przepisów o odpowiedzialności karnej za naruszenia ustawy o rachunkowości jest zapewnienie rzetelności i wiarygodności informacji zawartych w księgach rachunkowych i sprawozdaniach finansowych. Te informacje stanowią podstawę do podejmowania decyzji gospodarczych przez różne podmioty, takie jak inwestorzy, kontrahenci, organy administracji publicznej itp. Dlatego tak ważne jest, aby były one rzetelne i odzwierciedlały rzeczywisty stan majątkowy i finansowy jednostki.
Podmioty ponoszące odpowiedzialność karną
Odpowiedzialność karną za naruszenia ustawy o rachunkowości ponoszą osoby fizyczne, które działają w imieniu osoby prawnej, tj. członkowie zarządu, prezesi, dyrektorzy finansowi, główni księgowi itp. W niektórych przypadkach odpowiedzialność karną mogą ponosić również osoby prawne, np. w przypadku uporczywego naruszania obowiązków przez członków zarządu.
Rodzaje naruszeń i sankcje karne
Ustawa o rachunkowości przewiduje różne rodzaje naruszeń, za które grożą sankcje karne. Poniżej przedstawiono kilka przykładów:
Nierzetelne prowadzenie ksiąg rachunkowych
Osoby, które nie prowadzą ksiąg rachunkowych, prowadzą je niezgodnie z przepisami lub podają w nich nierzetelne dane, podlegają grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie (art. 77 ust. 1 ustawy o rachunkowości).
Nierzetelna opinia biegłego rewidenta
Biegły rewident, który sporządza opinię o sprawozdaniu finansowym i księgach rachunkowych niezgodną ze stanem faktycznym, podlega grzywnie lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu tym karom łącznie. W przypadku nieumyślnego działania sprawcy grozi mu grzywna lub kara ograniczenia wolności (art. 78 ustawy o rachunkowości).
Niespełnianie obowiązków sprawozdawczych
Osoby, które nie poddają sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta, nie udzielają mu rzetelnych informacji, nie składają sprawozdania finansowego do ogłoszenia lub we właściwym rejestrze sądowym, nie udostępniają sprawozdania finansowego i innych dokumentów, prowadzą działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia odpowiednich warunków lub obowiązków, rozwiązują umowę o badanie sprawozdania finansowego bez uzasadnionej podstawy lub nie informują o tym odpowiednich organów, zawierają z firmą audytorską umowę o badanie ustawowe na okres krótszy niż dwa lata lub stosują niedozwolone klauzule umowne, podlegają grzywnie lub karze ograniczenia wolności (art. 79 ustawy o rachunkowości).
Dodatkowe czynniki wpływające na sankcje karne
Wysokość sankcji karnych za naruszenia ustawy o rachunkowości zależy od szeregu czynników, takich jak:
W przypadku rażących naruszeń lub uporczywego naruszania obowiązków, sąd może orzekać kary pozbawienia wolności.
Postępowanie w sprawach o naruszenia ustawy o rachunkowości prowadzi Krajowa Administracja Skarbowa. W razie stwierdzenia naruszenia KAS może nałożyć na sprawcę grzywnę w drodze mandatu karnego lub skierować sprawę do sądu.
Dany artykuł nie stanowi porady prawnej.